Лудза адкрыла Дні беларускай культуры ў Латвіі

16 верасня 2017 года ў Доме культуры Лудзы адбылося святочнае мерапрыемства, прысвечанае творчасці народных паэтаў Янкі Купалы і Якуба Коласа, якое арганізавала Лудзэнскае беларускае таварыства «Крыніца» у садружнасці з Зілупскім беларускім таварыствам «Пралеска» і Даўгаўпілскім Цэнтрам беларускай культуры (ЦБК). Канцэрт даў старт восеньскім Дням беларускай культуры, якія пройдуць у многіх гарадах Латвіі.

У 2017 годзе Лудза святкуе юбілей - 840 гадоў. Менавіта самаму старажытнаму гораду краіны, гораду каля дзяржаўнай мяжы, гораду з багатай гісторыяй беларусаў, выпаў гонар адкрыць Дні беларускай культуры ў Латвіі, якія пройдуць у многіх гарадах. У гэтым годзе яны прысвечаны юбілейным датам - 135-годдзю з дня нараджэння класікаў беларускай літаратуры Янкі Купалы і Якуба Коласа. Пра гэта гаварыў, адкрываючы мерапрыемства, намеснік старшыні Лудзэнскага беларускага таварыства «Крыніца» Анатоль Лісавец.

З віншавальнымі словамі да жыхароў і гасцей Лудзы звярнуліся намесніца старшыні Лудзэнскай краявой думы Яўгенія Кушча, дэпутат Сэйма Аляксандр Якімаў (Лудза), адзначыўшы багацце і каштоўнасць нацыянальных культур у культурнай разнастайнасці Латвіі.

Вядучая вечара, член Лудзэнскага беларускага таварыства «Крыніца» Рыта Кучанэ, акрэсліла ўклад двух паэтаў у станаўленне беларускай літаратуры. Старшыня Зілупскага беларускага таварыства «Пралеска» Наталля Мірцхулава пранікнёна чытала вершы Я.Купалы і Я.Коласа, а вучаніцы Зілупскай сярэдняй школы Ліза Туміна і Катрына Матуленка артыстычна дэкламавалі на памяць вядомыя вершы класікаў.

А затым эстафету пераняў Даўгаўпілс. Кіраўніца Цэнтра беларускай культуры Жана Раманоўская працытавала знаёмыя з дзяцінства кожнаму беларусу радкі: «Ад прадзедаў спакон вякоў нам засталася спадчына" (Я.Купала) і "Мой родны кут, як ты мне мілы! Забыць цябе не маю сілы "(Я.Колас). Пад знакам двух народных паэтаў, радзімы і культурнай спадчыны беларусаў прайшла канцэртная частка свята, якую падрыхтавалі вакальна-інструментальны ансамбль "Пралескі" і тэатральная студыя "Паўлінка" Даўгаўпілскага Цэнтра беларускай культуры.

Што характэрна, у далёкім 1922 году ў Даўгаўпілскай беларускай дзяржаўнай гімназіі драматычны гурток паставіў спектакль па п'есе "Паўлінка" Янкі Купалы. Кіравала гуртком Паўліна Мядзёлка - настаўніца гімназіі, адна з першых выканаўцаў ролі Паўлінкі, муза паэта. Працягваючы сувязь пакаленняў і традыцый, у 2007 годзе пры ЦБК ў Даўгаўпілсе была створана тэатральная студыя, і яе першым спектаклем стала знакамітая п'еса "Паўлінка". Таму студыя і атрымала такую ​​назву. У гэтым годзе творчы калектыў адсвяткаваў сваё 10-годдзе, прадставіўшы на суд гледачоў прэм'еру - спектакль "У Калядны вечар" па апавяданні Валянціны Казлоўскай. Гэта жыхарка Лудзы ў міжваенны перыяд Латвіі, калі вучылася ў беларускіх гімназіях Лудзы і Даўгаўпілса, пісала вершы і прозу на беларускай мове, перакладала на беларускую мову вершы Райніса.

Да 110-годдзя з дня нараджэння В.Казлоўскай (Лясная Кветка), якое адзначалася ў гэтым годзе, напярэдадні ў Мінску быў выдадзены зборнік, у які ўвайшлі яе творы. Наклад кнігі «Пятро Сакол. Валянціна Казлоўская. Выбраныя творы "- 100 асобнікаў. Выдавец Міхась Казлоўскі, калі быў ў гасцях у Даўгаўпілсе, адзін асобнік падарыў ЦБК, а другі - Лудзэнскаму краязнаўчаму музею. Ж.Раманоўская перадала кнігу-падарунак супрацоўніцы музея Рыце Кучанэ, якая ў тым ліку ўважліва вывучае беларускія старонкі гісторыі Лудзы і піша пра гэта даследчыя работы.

Гледачы ў Лудзы ўбачылі пастаноўку "У Калядны вечар" па апавяданні сваёй зямлячкі ў выкананні тэатральнай студыі "Паўлінка" (рэжысёр Інэса Казлоўская), пачулі песні на беларускай, латышскай і латгальскай мовах у выкананні ансамбля "Пралескі" (кіраўніца Настасся Малышава) і падарылі шчодрыя апладысменты артыстам. Член Саюза пісьменнікаў Беларусі Станіслаў Валодзька (Даўгаўпілс) прачытаў два свае вершы, прысвечаныя Я.Купале і Я.Коласу.

Завяршыўся святочны вечар урачыстым момантам. Дэпутат Сэйма, старшыня Рыжскага беларускага таварыства "Прамень" і член праўлення Саюза беларусаў Латвіі Алена Лазарава павіншавала ўсіх са святам і распавяла аб творчым праекце "Беларускі ручнік", які беларускія таварыствы Латвіі вышываюць да 100-годдзя Латвійскай Рэспублікі. Старшыня Вілянскага беларускага таварыства "Сябры" Віктар Гардзейка перадаў вышыты ручнік старшыні Зілупскага беларускага таварыства «Пралеска» Наталлі Мірцхулаве; зараз беларусы Зілупэ будуць вышываць назву свайго горада і грамадства на агульным ільняным палатне.

Месцаў на карце Латвіі, звязаных з гісторыяй беларусаў, пераплеценых гістарычнымі асобамі Латвіі і Беларусі, нямала. Лудза - адно з іх. Карыстаючыся выпадкам, дэлегацыя Даўгаўпілса 16 верасня прайшла па слядах беларусаў. У Лудзэнскім краязнаўчым музеі пастаялі ля бюста генералу Якаву Кульневу, уражэнцу Лудзы, які загінуў у Айчыннай вайне 1812 года пад Полацкам. На старадаўніх могілках запалілі свечкі і ўсклалі кветкі да магіл Вольгі Сахаравай-Нікановіч (беларуская пісьменніца, жонка вядомага грамадскага дзеяча, фалькларыста, дырэктара беларускай гімназіі Сяргея Сахарава і дачка беларускага святара, дэпутата III Дзяржаўнай думы Феадора Нікановіча) і самога Феадора Нікановіча (аўтарытэтны царкоўны і грамадскі дзеяч). Дарэчы, пры яго актыўным садзейнічанні ў 1910 году адбылося перанясенне мошчаў св.прап.Еўфрасінні Полацкай з Кіева ў Полацк. Пакланіліся Свята-Успенскаму храму, дзе служыў Ф.Нікановіч. Фінальнай кропкай краязнаўчага падарожжа стаў будынак былой Лудзэнскай беларускай гімназіі, што на цяперашняй Латгальскай вуліцы.

Дзякуем Рыце Кучанэ за экскурсію! Памяць жыве.

Інфармацыя падрыхтавана:
Цэнтр беларускай культуры